ഉണർവിലേക്കുള്ള പടവുകൾ - 55

                                      കണ്ണാടിയിലെ സ്ഥല കാലങ്ങൾ 

'ഉണർവിലേക്കുള്ള പടവുകൾ' എന്ന ഈ പംക്തി, വൈവിധ്യമാർന്ന കാഴ്ചപ്പാടുകളിൽ ഉണർവിനെ മനസ്സിലാക്കുക എന്ന അർത്ഥത്തിലാണ്; ഉണർവിലേക്ക് ധാരാളം പടവുകളുണ്ട് എന്ന അർത്ഥത്തിലല്ല. ഉണർവിലേക്ക് 'ഉണരുക' എന്ന ഒരൊറ്റ പടവേയുള്ളൂ, a rebellious step of understanding. എന്നിട്ടും പക്ഷേ, മിക്കപ്പോഴും തോന്നുക അതെങ്ങനെയോ സംഭവിക്കുന്നു എന്നാണ്. നമ്മുടെ ശീലിച്ചുവശായ യുക്തിവിചാരങ്ങളെക്കൊണ്ട് നമുക്കത് വേണ്ടപ്പോൾ സാധിച്ചെടുക്കാം എന്ന് തോന്നുന്നില്ല. അതേസമയം യുക്തിനിഷേധങ്ങൾ അതിനൊരു വാഗ്ദാനമാകുന്നുമില്ല. Higher Dimensional mathematics പോലെ, നമ്മുടെ മനോലോകത്തിനു വഴങ്ങാത്ത മറ്റേതോ യുക്തികളിലാകണം അത്തരം ചില ഗ്രാഹ്യങ്ങൾ സംഭവിച്ചുപോകുന്നത്. ചില ഒഴികഴിവുകൾ, ചില നിമിത്തങ്ങൾ - excuses, അതിലേക്കു വഴിവെക്കാറുമുണ്ട്; ചില രാസപ്രവർത്തനങ്ങൾക്കിടയിൽ നിശബ്ദമായി നിലകൊള്ളുന്ന രാസത്വരകങ്ങൾ പോലെ. 

ഗാഢമായ ചില ഉണർച്ചകൾക്ക് സാക്ഷ്യം വഹിച്ച നിമിത്തങ്ങളെപ്പറ്റി നാം  ധാരാളം കേട്ടിട്ടുണ്ട് - പുലർവെളിച്ചത്തിലേക്ക് അപ്രത്യക്ഷമാകുന്ന ധ്രുവ നക്ഷത്രത്തിന്റെ സൗമ്യ ദീപ്തിയിൽ സിദ്ധാർത്ഥൻ ബുദ്ധനായിത്തീർന്നുവത്രേ. ഏതോ വൃക്ഷത്തിൽ നിന്നും പൊഴിഞ്ഞു വീഴുന്ന ഉണക്കിലകൾ ലാവോത്സുവിനെ മറ്റൊരു ശാന്തിതീരത്തേക്ക് ഉണർത്തിയത്രേ. പുലരിക്കുമുൻപേ കാതിൽ വന്നു വീണ ഒരു കാക്കക്കരച്ചിലോടെയാണ് സെൻ ഗുരു ഇക്കിയു ബുദ്ധത്വത്തെ പ്രാപിച്ചത്. വളകിലുക്കം ഒരു ബഹളമായി തോന്നിയ വേളയിൽ, തന്റെ വളകൾ ഒരോന്നായി ഊരി മാറ്റിക്കൊണ്ടിരുന്ന ഒരു പെൺകുട്ടി….  ഒരൊറ്റ വള മാത്രമായപ്പോൾ പിന്നെ മൗനമാണല്ലോ എന്നറിഞ്ഞ് സന്തോഷിക്കുന്ന ആ കുട്ടിയെ കണ്ടുനിന്ന ഒരവധൂതൻ ആ നിമിഷം തന്നെ ഉണർവിലേക്കുണർന്നുവത്രേ! ഒരു സന്ധ്യക്ക്‌ അങ്ങാടിയിലേക്ക് നടക്കുകയായിരുന്ന ഒരു സാധാരണക്കാരന് ബോധപ്രാപ്തിയുണ്ടായത്, വഴിയരികിലെ ഏതോ ഒരു വീട്ടിൽ നിന്നും ആരോ ആലപിച്ച 'വജ്രസൂത്രസാരം' (ബുദ്ധന്റെ വജ്രസൂത്രങ്ങൾ) കേട്ടുകൊണ്ടായിരുന്നു. ഉണർവിന്റെ മുഹൂർത്തങ്ങൾ നിറയെ കേവലം നിമിത്തങ്ങളാണ്; അതുകൊണ്ടുതന്നെ കാര്യ കാരണങ്ങളെ മറികടന്നുകൊണ്ട് അവ ശാസ്ത്രത്തെ അമ്പരപ്പിക്കുന്നു.

മനസ്സെന്ന കോലാഹലം അബദ്ധത്തിലെന്നോണം ഒഴിഞ്ഞുനില്ക്കാറുണ്ട് ചിലപ്പോൾ. മിക്കപ്പോഴും നാം അത് അറിയാറുപോലുമില്ല. അപൂർവങ്ങളായ വിസ്മയങ്ങളിലോ, ചില അപകടസന്ധികളിലോ, ആനന്ദാതിരേകത്തിന്റേതായ ചില നിമിഷങ്ങളിലോ മറ്റോ, മനസ്സ് അതിന്റെ നിലനില്പിനെത്തന്നെ മറന്നുപോകുന്നതുപോലെ. മൂടിക്കെട്ടിയ കാഴ്ചകൾ പരിചിതമായ നമുക്ക്, പെട്ടെന്ന് വീണുകിട്ടിയ ചില തെളിച്ചങ്ങൾ തിരിച്ചറിഞ്ഞോളണമെന്നില്ല. അവിടെയാണ് നേരത്തെ സൂചിപ്പിച്ച 'നിമിത്തങ്ങൾ' പ്രസക്തങ്ങളാവുന്നത്. എത്ര കണ്ടുപഴകിയ കാഴ്ചയും, എത്ര കേട്ട് പഴകിയ വാക്കും അത്തരം മുഹൂർത്തങ്ങളിൽ സവിശേഷങ്ങളായ ചില ദൗത്യങ്ങൾ നിർവഹിക്കുന്നു. 

                               *                            *                            *

വഴിയരികിൽ സ്വന്തം വാഹനത്തിൽ ആരെയോ കാത്തുനിന്നിരുന്ന അയാൾ അങ്ങനെയാണ് വാഹനത്തിന്റെ പിൻകാഴ്ചക്കുള്ള കണ്ണാടിയിൽ - rear view mirror - ഇങ്ങനെയൊരു വാക്യം വായിച്ചെടുത്തത് : OBJECTS IN THE MIRROR ARE CLOSER THAN THEY APPEAR.

അങ്ങനെയാണോ? അതൊരു പരന്ന കണ്ണാടിയല്ലാത്രേ! അതുകൊണ്ട് കണ്ണാടിയിൽ പ്രതിഫലിച്ചുകാണുന്ന വസ്തുക്കളൊക്കെയും അതിൽ കാണുന്നതേക്കാൾ അരികിലാണ് പോലും! കഴിഞ്ഞ കുറേ വർഷങ്ങളിൽ എത്രയോ ആയിരം തവണ ഇതേ കണ്ണാടിയിൽ നോക്കിയിട്ടുണ്ട്. ഒന്നോ രണ്ടോ തവണ ഈ വാക്യം കണ്ടിട്ടുണ്ട്. ഇതിപ്പോൾ ആർക്കാണറിയാത്തത്? അതുകൊണ്ടുതന്നെ പിന്നീടൊരിക്കലും കണ്ണാടി നോക്കുമ്പോഴൊന്നും ഇങ്ങനെയൊരു വാക്യം അതിലുണ്ടെന്ന് കാണാറുപോലുമില്ല.

കാത്തിരിപ്പിന്റെ മുഷിവുകൊണ്ടാകാം, വാട്ട്സാപ്പോ യൂട്യൂബൊ തുറക്കാൻ തോന്നാത്തത്. അതുകൊണ്ടാകാം, ഒട്ടും കഥയുള്ള സംഗതിയല്ല എന്നറിഞ്ഞിട്ടും വീണ്ടും വീണ്ടും കണ്ണാടിയിലെ ആ വാക്യത്തിൽത്തന്നെ കണ്ണുകളുടക്കുന്നു. ശരിക്കും അങ്ങനെത്തന്നെയാണോ, കണ്ണാടിയിലെ വസ്തുക്കൾ വിചാരിക്കുന്നതേക്കാൾ അരികിലാണോ? വർത്തുള പ്രതലങ്ങളിൽ പ്രതിഫലിക്കുന്നവയെല്ലാം അങ്ങനെയത്രേ. ഈ പ്രപഞ്ചത്തിൽ വർത്തുളമല്ലാത്ത പ്രതലം എവിടെയുണ്ട്? സങ്കല്പത്തിൽ മാത്രം. ഒട്ടുമിക്കവാറും സന്ദർഭങ്ങളിൽ നാം പക്ഷേ പരന്ന പ്രതലങ്ങളുടെ വർത്തുളതയെ കണക്കിലെടുക്കുന്നില്ലെന്നുമാത്രം.

ബോധത്തിന്റെ കണ്ണാടിയിൽ പ്രതിഫലിക്കുന്ന അനുഭൂതി വസ്തുക്കളെല്ലാം
വിചാരിക്കുന്നതേക്കാൾ അരികിലാണോ? അതോ അകലെയാണോ? ചിലതെല്ലാം എപ്പോഴും അകലെയാണെന്നു തോന്നിപ്പോകുന്നു. സന്തോഷം, സംതൃപ്തി, സമാധാനം എന്നിവ. കയ്യകലത്തിലെന്നു കരുതി പിടിക്കാൻ ചെല്ലുമ്പോൾ മാരീചനെപ്പോലെ എങ്ങോട്ടോ ഓടിയകലുന്നു. അതേസമയം മറ്റു ചിലവ, ജരാനരകൾ, ദാരിദ്ര്യം, രോഗങ്ങളും ദുരിതങ്ങളും, മരണം എന്നിവയെല്ലാം തന്റെ കണ്ണാടിയിൽ ഏത്രയോ ദൂരെയാണെന്നാണ് വിചാരിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്നത്. ശരിക്കും നോക്കാത്തതുകൊണ്ടാകാം, അവ തൊട്ടടുത്തുതന്നെയാണുള്ളത് എന്ന് വരുമോ?

ബുദ്ധന്റേതായി പറയപ്പെടുന്ന ഒരു വാക്യമുണ്ട് - 'The trouble is, you think you have time.’ ( അക്ഷരാർത്ഥത്തിൽ ഇത് Jack Kornfield എന്ന ഒരാൾ ബുദ്ധവചനങ്ങളെ സ്വംശീകരിച്ചെഴുതിയ ഒരു വാക്യമാണ്.) പണ്ട് മഹാഭാരതത്തിൽ, ഭീമൻ 'എന്റെ ജ്യേഷ്ഠൻ കാലനെ തോല്പിച്ചിരിക്കുന്നു' എന്ന് കൂകി വിളിച്ചുകൊണ്ട് യുധിഷ്ഠിരനെ കളിയാക്കിയതും ഇതേ സമയത്തിന്റെ കാര്യം പറഞ്ഞുകൊണ്ടാണ്. 

നമുക്കിഷ്ടമില്ലാത്തവയെല്ലാം അങ്ങ് ദൂരെയാണെന്നാണ് നമ്മുടെ കണ്ണാടിയെ നാം വ്യാഖ്യാനിച്ചുകൊണ്ടിരിക്കുന്നത്. ഒരുപക്ഷേ ഏറ്റവും അടുത്തിരിക്കുന്നതിനെ, അങ്ങനെയൊരു സംഗതിയേയില്ല എന്ന മട്ടിൽ നാം കണ്ടില്ലെന്നു നടിക്കുന്നു. അതുകൊണ്ടാണ് ബോധത്തിന്റെ കണ്ണാടിയിൽ നാം മരണത്തിന്റെ നിഴൽ പോലും ദർശിക്കാൻ കൂട്ടാക്കാത്തത്. അല്ലാത്തപക്ഷം, അകക്കണ്ണാടിയിലേക്ക് ഒന്ന് കണ്ണോടിക്കുമ്പോഴേക്കും കാണാനാകും, ദാ മരണമാണ് തൊട്ടുപിന്നിലുള്ളതെന്ന്. സകലതും സദാ മാറിമറിയുന്നത് നമ്മുടെ കണ്ണാടിയിൽ തെളിഞ്ഞുകാണുക തന്നെ ചെയ്യുന്നുണ്ട്. എന്നിട്ടും പക്ഷെ നാം മനഃപൂർവ്വം വിചാരിക്കാൻ ഇഷ്ടപ്പെടുന്നു, സകലതും മാറാതെ നമ്മോടൊപ്പം സുരക്ഷിതമാണെന്ന്. അഥവാ എന്തെങ്കിലും സംശയമുണ്ടായാൽ അപ്പോൾത്തന്നെ സ്വയം സമാധാനിച്ചുകളയും, ഇവിടെ എന്തൊക്കെ മാറ്റങ്ങളുണ്ടായാലും അകത്തുള്ള ആത്മാവുണ്ടല്ലോ, അത് അനശ്വരമാണെന്ന്. 

ബോധത്തിന്റെ കണ്ണാടിയിലേക്ക് കണ്ണ് തുറന്നു നോക്കാൻ നാം ഭയക്കുന്നുണ്ടോ? അവയിലെ പ്രതിബിംബങ്ങളെ നാം നമുക്കിഷ്ടമുള്ളതുപോലെ വ്യാഖ്യാനിക്കുന്നത്, നാം സത്യത്തെ അഭിമുഖീകരിക്കാൻ ഭയപ്പെടുന്നതുകൊണ്ടാണോ? എല്ലായ്‌പ്പോഴും ഒപ്പമുണ്ടെന്നറിയുന്ന നശ്വരതയെ മറക്കാൻ മെനക്കെടുന്നതുകൊണ്ടാണോ, വാഹനത്തിൽ ഘടിപ്പിച്ചിരിക്കുന്ന ഒരു കണ്ണാടിക്കഷ്ണത്തിലെങ്കിലും, ജീവസംബന്ധിയായ സത്യമെന്ന നിലയിൽ ഇങ്ങനെയൊരു ഓർമ്മപ്പെടുത്തൽ എഴുതിവെച്ചിരിക്കുന്നത്! (ഈ വാക്യം രചിച്ചയാൾക്ക് നന്ദി!)

ഉറക്കം നടിക്കുന്നവർക്ക് അത് വെറും ട്രാഫിക് ചട്ടങ്ങളുടെ ഭാഗമാണ്. ഉണരേണ്ടുന്നതിന്റെ urgency മനസ്സിലാകുന്നവർക്കാകട്ടെ, തീർത്തും ജൈവമായ അവബോധ സൂചകമാണ് ഒരു rear view കണ്ണാടി പോലും. കണ്ണും കാതും തുറന്നുവെക്കുക, അകത്തും പുറത്തുമുള്ള സർവ്വവും നമ്മെ ഓർമ്മപ്പെടുത്തിക്കൊണ്ടേയിരിക്കുന്നു, ‘OBJECTS IN THE MIRROR ARE CLOSER THAN THEY APPEAR.’ ഉണർന്നുകഴിയുമ്പോഴാകട്ടെ, വീണ്ടും അതേ കണ്ണാടി നമ്മോടു പറയും, ആനന്ദവും സംതൃപ്തിയുമെല്ലാം നാം വിചാരിക്കുന്നതേക്കാൾ അരികിലാണെന്ന്, ഒരുവേള നമുക്കിടയിൽ ഒട്ടും അകലമില്ലെന്ന്.

                                                  

 

സ്വാത്മികം: എന്നെ സ്നേഹിച്ച പുസ്തകങ്ങൾ- 11

  

                                 നേതി നേതികളുടെ വിരുന്ന് - 6

ഈ സീരീസിലെ അഞ്ചാം ഭാഗം പുറത്തുവന്നിട്ടിപ്പോൾ ആറു മാസമായിരിക്കുന്നു. കുറച്ചു തിരക്കുകൾ കാരണം വൈകിയെന്നു പറയുന്നത് നുണയാവും. സത്യസന്ധമായി പറഞ്ഞാൽ, എങ്ങനെ അവസാനിപ്പിക്കണമെന്ന് നിശ്ചയമില്ലാത്തതിനാൽ അങ്ങനെയങ്ങനെ നീണ്ടുപോയതാണ്. ഉപസംഹാരങ്ങൾ എളുപ്പമല്ലാത്ത സംഗതികളെ ഈ ഡോക്ടർ 550 പേജുകളിൽ ഒതുക്കാൻ ശ്രമിച്ചതിലെ സാഹസികതയോർക്കുമ്പോൾ, ഒരുവേള പിന്നാക്കം വലിയും. വായിച്ചുപോയ പേജുകൾ വെറുതെ ഒന്നുകൂടി മറിച്ചുനോക്കുമ്പോൾ തന്നെ തോന്നും യാതൊന്നും എഴുതേണ്ടതില്ലെന്ന്. ഒരുപാടു വിചാരങ്ങൾ നാലുപാടു നിന്നും ഒരേസമയം ഓടിയെത്തും. ഒരേസമയം സകലതും ശരിയാണ്, അതേസമയം അവയൊക്കെയും അത്രകണ്ട് ശരിയല്ലെന്നും തോന്നും. കയ്യിലെടുക്കാതെയും വായന നടന്നുകൊണ്ടേയിരുന്ന ഒരു പുസ്തകത്തെ പ്രതി ഈ ആസ്വാദനത്തിന് ഇവിടെ ഒരു അർദ്ധവിരാമമിടട്ടെ, ഡോ. രാജശേഖരൻ നായർക്ക് ഏറെ നന്ദി പറഞ്ഞുകൊണ്ട്.

                  *                          *                          *

ഡോ. രാജശേഖരൻ നായർ ഈ രചന ഉപസംഹരിക്കുന്നത് 'മഹാസ്‌മൃതി'യിലാണ്. അദ്ദേഹം പറയുന്നു, "ഒരു ഘട്ടം കഴിഞ്ഞാൽ മിക്കതും അറിവില്ലായ്മയുടെ മേഖലകളിലേക്ക് പോകും. അപ്പോൾ അറിയില്ല എന്നറിയുന്നതാണ് അറിവിന്റെ തുടക്കം." ഓർക്കുക, അദ്ദേഹം പറയുന്നത് 'മഹാവിസ്‌മൃതി' എന്നല്ല.

‘അറിയില്ല എന്ന് അറിയുന്നതി’ൽ, 'അറിയില്ല' എന്നതുപോലും ഒരുതരം ഇടങ്കോലാണെന്നു തോന്നുന്നു. ഒന്നുമില്ലേലും ഒരു linguistic glitch. അറിയുക എന്നതേ ഉണ്ടായിരിക്കുന്നുള്ളൂ. pure knowing. അവിടന്നങ്ങോട്ട് മഹാസ്മൃതിയിലേക്കുള്ള പ്രവേശമാണ്. 'അറിയുന്നവർക്ക്' അറിയപ്പെടാത്തതും 'അറിയാത്തവർക്ക്' അറിയപ്പെട്ടതുമാകുന്നു എന്നർത്ഥം വരുന്ന കേനോപനിഷദ്‌ വരികൾ അദ്ദേഹം ഉദ്ധരിക്കുന്നുണ്ട്. 

ഈ ഉപനിഷദ് ഭൂമികയെ ഓഷോ സംബോധന ചെയ്തത് UNKNOWABLE എന്നാണ്. അജ്ഞാതമല്ല. അജ്ഞേയം. അതെല്ലായ്‌പ്പോഴും അജ്ഞേയമായിത്തന്നെ നിലകൊള്ളുമെന്നതിനാലാണ് അതിനെ unknowable എന്ന് അറിയുന്നത്. അറിവുകളുടെ ബാഹുല്യം കൊണ്ടോ ആധിക്യം കൊണ്ടോ അല്ല. അത് സദാ സജീവമാണെന്നതിനാൽ. eternally alive. നിരവധി മാനങ്ങൾ എല്ലായ്‌പ്പോഴും അസംഖ്യം സാധ്യതകളിൽ പ്രതിസ്പന്ദിച്ചുകൊണ്ടേയിരിക്കുകയാണ്. അവിടെ knowledge എന്നത് ‘നിവൃത്തികേടുകൊണ്ടുള്ള ഒരു പ്രമാദം’- സജീവമായ ഒന്നിൽ നിന്നും ഏതെങ്കിലും ഒരു ഖണ്ഡത്തെ അടർത്തിയെടുത്തുകൊണ്ട് അതിനെ മൊത്തത്തിൽ അറിഞ്ഞു എന്ന് വിചാരിക്കുക - മാത്രമാണ്. അടർത്തിമാറ്റുന്നതോടെ ആ സജൈവികത മൃതമായിത്തീരുന്നുവെന്ന സത്യം നാം ഓർക്കാതെ പോകുന്നു. ഉപനിഷദ് പ്രയോഗമായ 'നേതി നേതി' കൾ, വിരാമ വിജ്ഞാനങ്ങളെ കാംക്ഷിക്കാതെ knowing എന്ന ബോധസുതാര്യതയിൽത്തന്നെ നിലകൊള്ളുക എന്ന അവസ്ഥയാണ്; തെരുതെരെ മുങ്ങിപ്പൊങ്ങിക്കൊണ്ടിരിക്കുന്ന തിരമാലകളെ ഒന്നൊന്നായി വകഞ്ഞുമാറാൻ നില്ക്കാതെ, അവക്ക് മേലെ ലീലാപരനായി നിലകൊള്ളുക (surfing) എന്നതാണ്. വേദവിജ്ഞാനങ്ങൾ ഇന്ദ്രിയ സംവേദനങ്ങളിൽ തെല്ലും ഇടംകോലിടാത്ത അവസ്ഥ.  ‘Ending of knowledge is Vedanta’ എന്ന് കൃഷ്ണമൂർത്തി. 

                       *                             *                             *

ഉംബർത്തോ എക്കോയുടെ വരികൾ ഉദ്ധരിച്ചുകൊണ്ട് രാജശേഖരൻ നായർ ഒരു ഗ്രാഹ്യത്തെ അവതരിപ്പിക്കുന്നുണ്ട് : ".........　ഓർമ്മ തന്നെയാണ് നമ്മുടെ ആത്മാവെന്ന് ഞാൻ വിശ്വസിക്കുന്നു. നമ്മുടെ ഓർമ്മ പോവുകയാണെങ്കിൽ നമ്മൾ ആത്മാവില്ലാത്തവരാകും." ഈ വാദം തനിക്കു സ്വീകാര്യമാണ് എന്ന് പറയുമ്പോൾത്തന്നെ പലരിൽ നിന്നും കടുത്ത വിമർശനം ഉണ്ടാകാമെന്ന് അദ്ദേഹം (രാജശേഖരൻ നായർ) ഏറ്റുപറയുന്നു. എക്കോയുടെ വാക്കുകളെ കാര്യമായി പരിശോധിക്കാൻ മുതിരുന്നില്ലെങ്കിലും, ഒരു ചെറിയ തിരുത്ത് വന്നാൽ കൊള്ളാമെന്നുണ്ട്. ഉംബർത്തോ എക്കോ പ്രയോഗിക്കുന്ന ഓർമ്മ (memory) എന്ന പദം തീരെ അപര്യാപ്തമെന്നോ, ഒരു വേള തെറ്റാണെന്നു തന്നെയോ തോന്നുന്നുണ്ട്. അതേസമയം ഇതിനെത്തുടർന്ന് രാജശേഖരൻ നായർ നടത്തുന്ന വിശദീകരണത്തിൽ അദ്ദേഹം ഉപയോഗിക്കുന്ന പദമാണ് കൂടുതൽ കൃത്യമായുള്ളത് - സ്മൃതി. എക്കോ ഉദ്ദേശിക്കുന്നതുപോലെ, ഓർമ്മകൾ ഇല്ലാതായാൽ ആത്മാവില്ലാതാകുന്നില്ല. കുറച്ചുകൂടി കൃത്യമായി പറഞ്ഞാൽ, ഓർമ്മകൾ ഇല്ലാതാവുന്നേയില്ലല്ലോ. ഓർമ്മകൾ ഇല്ലാതാവുമ്പോൾ 'ഞാൻ' (ആത്മാവ്) ഇല്ലാതാവുകയല്ല സംഭവിക്കുന്നത്, ഞാൻ ഇല്ലാതാവുമ്പോൾ - സാങ്കേതികമായി - ഓർമ്മകളത്രയും പ്രാപ്യമല്ലാതാവുകയാണ്. 

ഇവിടെയാണ് രാജശേഖരൻ നായർ ഉപയോഗിക്കുന്ന പദം കൂടുതൽ സ്വീകാര്യമാവുന്നത്. ആത്മാവെന്നത് ഒരു സ്മൃതി കേന്ദ്രമാണ് (അല്ലെങ്കിൽ സ്‌മൃത്യുന്മുഖമായ ഒരു കേന്ദ്രത്തെയാണ് ആത്മാവെന്നറിയേണ്ടത് ), a remembering hub, not only just remembering all and everything, but goes on remembering itself. 

ഓർമ്മയും സ്മൃതിയും തമ്മിലുള്ള അന്തരം ബാഹ്യസ്വരൂപത്തിലുള്ളതല്ല. ഓർമ്മ എന്ന് പറയുമ്പോൾ എവിടെയൊക്കെയോ ശേഖരിച്ചുകൂട്ടിയിട്ടുള്ള മൃതമായ data യെന്നാണ് തോന്നിപ്പിക്കുന്നത്. സ്മൃതിയാകട്ടെ, സ്പന്ദിച്ചുകൊണ്ടേയിരിക്കുന്ന, സജീവമായ, വർത്തമാനത്തിലുള്ള ഒരു നൈരന്തര്യതയും. 

ഓർമ്മകൾ എവിടെയെല്ലാമോ തുടങ്ങുന്നതും എവിടെയെല്ലാമോ അവസാനിക്കുന്നതുമാണെന്നിരിക്കേ, സ്മൃതികൾ എല്ലായ്പ്പോഴും മുൻപേ തന്നെ സുപ്തമായിക്കിടക്കുന്നതും, അതിരുകൾപ്പുറത്തേക്കു സ്പന്ദിക്കപ്പെടുന്നതുമാകുന്നു. ഈ പ്രപഞ്ചം അനാദ്യന്തമായ ഒരു പ്രതിഭാസമാണെന്ന് അറിയുന്നത് ഒരു സ്മൃത്യനുഭവമാണ്; ഗണിത ശാസ്ത്രകാരന്മാരുടെ ഊഹാപോഹങ്ങളല്ല. ഗണിതം പോലും ഒരു പ്രാപഞ്ചിക സ്മൃതിയാണെന്ന് അവരെങ്കിലും ഓർക്കുന്നുണ്ടാവുമോ?

എന്നിരുന്നാലും നാം ഓർമ്മകളിൽ കുടുങ്ങിക്കിടക്കുകയാണെന്നതാണ് വസ്തുത , സ്മൃതികളിലേക്കു സ്വതന്ത്രരാവുന്നതിനു പകരം. അവിടെയാണ് കവയിത്രിയായിരുന്ന ലൂയിസ് ഗ്ലൂക്കിന്റെ ആ വാക്യത്തിന് പിൻപിൽ ‘നിർഭാഗ്യവശാൽ’ എന്ന് ചേർക്കാൻ തോന്നുന്നത്. -We look at the world once, in childhood. The rest is memory - Louise Elisabeth Gluck (page 510).

ഡോ. രാജശേഖരൻ നായർ ആ കവയിത്രിയുടെ വാക്യം ഉദ്ധരിക്കുന്നത്, നമ്മുടെ ഓർമ്മവ്യവസ്ഥകളെല്ലാം പ്രവർത്തിക്കുന്നത് ഒന്നിൽ നിന്നും തുടങ്ങി, പിന്നെ അതിനെ അടിസ്ഥാനാമാക്കി വളർന്നു വികസിക്കുന്നവയാണ് എന്ന അർത്ഥത്തിലാണ്. അത് സത്യവുമാണ്.

'മസ്‌തിഷ്‌കത്തിനു പുറത്ത് എത്രയോ അജ്ഞാതമായ ഓർമ്മകളുടെ സഞ്ചയങ്ങൾ ഓരോ കോശത്തിനുമുണ്ടെന്നുള്ള സത്യം എല്ലാ ഫിസിയോളജിക്കാരും സമ്മതിക്കുന്നതാണ്. കോശങ്ങൾക്ക് മാത്രമോ, അവയിലെ ഓരോ ചെറു കണികകൾക്കുമുണ്ട് ജനിതകമായ എത്രയോ സ്മൃതിഭേദങ്ങൾ! അവയെ ഓർമ്മകളെന്നു സാധാരണ കണക്കാക്കാറില്ലെങ്കിലും ആ സ്മൃതികളാണ് ജീവനുതന്നെയും ആധാരം." - p 468 .

ഈ സന്ദർഭത്തിൽ രണ്ടു പ്രധാന വാക്കുകൾ മനസ്സിലേക്ക് വരുന്നു - FACTUAL MEMORY and PSYCHOLOGICAL MEMORY. ഈ രണ്ടു പേരുകളും ആരാണ് ആദ്യമായി പ്രയോഗത്തിൽ കൊണ്ടുവന്നതെന്നറിയില്ല. എന്നാലും ഓഷോയാണ് ഈ പ്രയോഗങ്ങളെ അധികരിച്ച് കാര്യമായി സംസാരിച്ചിട്ടുള്ളത്, വിശേഷിച്ചും ധ്യാനാവബോധ പശ്ചാത്തലത്തിൽ.

അടിസ്ഥാനപരമായി ആദ്യം കണ്ട് മനസ്സിലാവുന്നവയാണ് FACTUAL MEMORY. അതിനെ ചുറ്റിപ്പറ്റി കൂടെക്കൂടുന്നവയും, നമ്മുടെത്തന്നെ വ്യാഖ്യാനങ്ങളും അർത്ഥസംബന്ധങ്ങളും (അസംബന്ധങ്ങളും) ചേർന്നുണ്ടാവുന്നവയാണ് PSYCHOLOGICAL MEMORY. FACTUAL MEMORY യെ സ്മൃതിയെന്നും PSYCHOLOGICAL MEMORY യെ (ഏകദേശ) ഓർമ്മകളെന്നും മനസ്സിലാക്കാമെന്നും കരുതുന്നു. അതുകൊണ്ടാണ് ഓർമ്മകൾ തീരെ വിശ്വാസയോഗ്യമല്ലെന്നു വരുന്നത്. അവബോധം എത്രത്തോളം കുറഞ്ഞിരിക്കുന്നുവോ, അത്രക്കും സൈക്കോളജിക്കൽ മെമ്മറിയാകും കൂടുതൽ. ലൂയിസ് ഗ്ളൂക് സൂചിപ്പിച്ചതുപോലെ, ഒരു തവണ മാത്രം കണ്ടതിനെ പെരുപ്പിച്ചതും വ്യാഖ്യാനിച്ചുമൊക്കെയാകും നാം നമ്മുടെ ജീവിതം തള്ളി നീക്കുന്നത്. knowledge എന്ന് പറയുന്നത് മിക്കവാറും സൈക്കോളജിക്കൽ മെമ്മറിയാണ്.

അതേസമയം, FACTUAL MEMORY നമ്മുടെ knowing potential - നെ വർദ്ധിപ്പിക്കുകയാണ് ചെയ്യുന്നത്. അവബോധപരമായി (aware) ഒരു വ്യക്തി എത്രക്കും ഉയരത്തിലാണോ, അയാളിലെ സൈക്കോളജിക്കൽ മെമ്മറി തീരെ കുറവായിരിക്കും. Knowledge എന്ന് നാം പൊതുവെ പറഞ്ഞുപോരുന്നതത്രയും അയാളിലെ FACTUAL MEMORY യായി പ്രവർത്തിക്കാൻ തുടങ്ങും. ആത്മീയരംഗത്ത് അയാളെയാണ് 'ജ്ഞാനി' - one who knows - എന്നറിയേണ്ടത്. 

പ്രവർത്തനക്ഷമമല്ലാത്ത, ഹാർഡ് ഡിസ്കിലെ സ്ഥലം കൊല്ലികളായ അനാവശ്യ സോഫ്റ്റ്‌വെയറുകളെപ്പോലെയാണ് സൈക്കോളജിക്കൽ മെമ്മറി. അതേസമയം ആ data അത്രയും തന്നെ മറ്റൊരു സോഫ്റ്റ്‌വെയറായി പ്രവർത്തിക്കുകയാണെങ്കിലോ? മൊത്തം സിസ്റ്റത്തിന്റെ കാര്യക്ഷമത എത്രയോ മടങ്ങു വർദ്ധിക്കുന്നു.

'ഞാനെന്ന ഭാവം' psychological memory യുടെ ഒരു ചുഴലിയെപ്പോലെയാണ്. ചുറ്റിത്തിരിയാൻ തുടങ്ങുമ്പോൾ അതിനൊരു കേന്ദ്രം രൂപപ്പെടുന്നതായി കാണപ്പെടുന്നു. അതിനെയാകണം ഞാനെന്ന ഭാവമായി നാം വ്യവഹരിച്ചുപോരുന്നത്. 'അഖിലം ഞാനിതെന്ന്' തോന്നുക psychological memory യുടെ കെട്ടുപാടുകൾ മാറി, factual memory യുടെ സുതാര്യതയിലേക്കു പരിണമിക്കുമ്പോഴാണ്. തഥാത്വം - suchness - എന്ന അവസ്ഥ. പ്രപഞ്ചത്തിലെ ഓരോ കണികയ്ക്കും (കണികയായി കരുതുന്നെങ്കിൽ മാത്രം) പ്രപഞ്ചത്തോളം തന്നെ ആഴവും വിസ്തൃതിയും ഏതു നിമിഷവും പ്രാപ്യമാവുന്ന അവസ്ഥ. 

മൊത്തം പ്രപഞ്ചവും ഒരേ സമയം ഒരു data സമുദ്രവും അതിനെത്തന്നെ ഉപയുക്തമാക്കാനാവും വിധം സോഫ്റ്റ്‌വെയറുമായി മാറുന്ന ഒരവസ്ഥ. താല്ക്കാലികമായി പ്രായോഗിക സംവിധാനങ്ങൾക്കായി ഒരു കുഞ്ഞു ഹാർഡ്‍ഡിസ്ക്; ലാപ്‌ടോപിലേക്കു ഘടിപ്പിക്കുന്ന ഒരു പെൻഡ്രൈവ് പോലെ, നമ്മുടെ മസ്തിഷ്ക്കവും ശരീരവും മറ്റും. ലാപ്ടോപ്പിൽ നിന്നും അതിനെ വിഘടിപ്പിക്കാനാവുന്നു എന്നത് ഒരു പരിമിതിയായല്ല കരുതേണ്ടത്, സ്വാതന്ത്ര്യത്തിന്റെ ശുഭകരമായൊരു കാൽവെപ്പായാണ്.

                      

                       *                               *                                 *

ഒരധ്യായത്തിൽ ശരിക്കും വിഷയത്തിലേക്ക് കടന്നുവരുന്ന വരികളിതാ: "ഒരുപക്ഷെ, മാനവ ചരിത്രത്തിൽ ഏറ്റവും അധികം അന്വേഷകർ തിരഞ്ഞിട്ടുള്ള വിഷയം ആത്മാവായിരിക്കും. മതപണ്ഡിതന്മാരും തത്വജ്ഞാനികളും ചിന്തകരും കവികളും ശാസ്ത്രജ്ഞരുമൊക്കെ അക്കൂട്ടത്തിലുണ്ട്. പക്ഷേ, അതാകട്ടെ ആർക്കും പിടികൊടുക്കാതെ തെന്നിമാറുന്ന പ്രഹേളിക, ഉണ്ടെന്നോ ഇല്ലെന്നോപോലും അറിയാൻ പ്രയാസമായ ദുരൂഹത. മസ്തിഷ്ക്കത്തിലെ എല്ലാ ഭാഗവും ഇതുവരെയുള്ള എല്ലാ രീതിയിലും പഠിച്ചിട്ടും ഇത് മാത്രം ഇന്നും ഏറെക്കുറെ അജ്ഞേയമായി തുടരുന്നു." - p 483.

ഈ ഭാഗത്താണ് യഥാർത്ഥ 'ഞാൻ എന്ന ഭാവം', മസ്തിഷ്കമെന്ന മാംസപിണ്ഡത്തിനകത്ത് ശരിക്കും ഒരു ഞാൻ കുടികൊള്ളുന്നുണ്ടോ, ആത്മാവ് എന്നത് ഒരു ഭ്രമകല്പന മാത്രമാണോ, അഥവാ അങ്ങനെയൊന്ന് ഉണ്ടെന്നു തോന്നുന്നുണ്ടെങ്കിൽ ആ തോന്നലിന്റെ ന്യൂറോ സാങ്കേതികതകൾ എന്തെല്ലാമാണ് എന്നീ കാര്യങ്ങൾ പരിശോദിക്കപ്പെടുന്നത്. ആത്മീയതയുടെ തുടക്കം എങ്ങനെയാവാം സംഭവിച്ചിട്ടുണ്ടാവുക എന്ന് അദ്ദേഹം ഊഹിച്ചുനോക്കുന്നു. 

ആത്മീയതയുടെ തെളിവുകൾ എന്ന നിലയിൽ അദ്ദേഹം എണ്ണുന്നത് നിയാണ്ടർത്താൽ മനുഷ്യരുടെ കാലത്തു നിന്നും കിട്ടിയിട്ടുള്ള ചില ഗുഹാ ചിത്രങ്ങളും മറ്റുമാണ്; ആത്മീയതയെന്നത് സർഗ്ഗാത്മകതയിൽ പ്രതിബിംബിക്കപ്പെടുന്നതാണ് എന്ന ബോധ്യത്തിൽ. ഏറ്റവും ആദ്യത്തെ സംഗീതോപകരണമായി കണ്ടെടുക്കപ്പെട്ട ഒരു 'bone flute' ന്റെ കാലപ്പഴക്കം എകദേശം 45000 വർഷമാണത്രേ! ഒരുപക്ഷേ നിയാണ്ടർത്താലുകളുടെ തുടക്കക്കാലം. സർഗ്ഗാത്മകതയിലാണ് ആത്മീയതയുടെ ആദ്യനാമ്പുകൾ തളിരിടുന്നത് എന്നറിയുന്നത് ഏറെ ആഹ്ളാദകരമാണ്. എന്തെന്നാൽ സർഗ്ഗാത്മകതയിൽത്തന്നെയാണ് ആത്മീയത അതിന്റെ പരകോടിയെ സ്പർശിക്കുന്നത് എന്ന് ആത്മീയരായവർ ദർശിക്കുന്നു - 'സത്യം ശിവം സുന്ദരം'.

സാമൂഹികമായ അളവിൽ ആത്മീയതയെന്നത് ഒരു അദൃശ്യ ശക്തിയിലുള്ള വിശ്വാസവും ആരാധനയുമൊക്കെയായി വളർന്നു വികസിക്കാൻ കാലങ്ങളെടുത്തിട്ടുണ്ടാവും. ഭയവും നിസ്സഹായതയും അത്ഭുതങ്ങളും മരണവും ദുഃഖവും ദുര്യോഗങ്ങളുമെല്ലാം കാരണമായിട്ടുണ്ടാവാം.

ആട്ടവും പാട്ടും താളവും നൃത്തവും ആഘോഷവും അനുഷ്ഠാനങ്ങളുമൊക്കെ തുടങ്ങിയത് നിയാണ്ടർത്തലുകളുടെ (മുപ്പതിനായിരം കൊല്ലങ്ങൾക്കു മുൻപ് വരെയുണ്ടായിരുന്നവർ) കാലത്തുതന്നെയെന്ന് സ്ഥിരീകരിക്കപ്പെടുമ്പോൾ, ഇഴുകിച്ചേരുമ്പോൾത്തന്നെ മാറിനിന്ന് അനുഭവിക്കാനുള്ള അവബോധശേഷി (witnessing consciousness) യുടെ പ്രകടമായ തളിരിടലുകളായിരുന്നു അവയെന്ന് മനസിലാക്കുകയല്ലേ വേണ്ടത്?

വടക്കൻ സ്‌പെയിനിലെ  El Castillo ഗുഹക്കുള്ളിലെ ഗുഹാചിത്രങ്ങൾ (അവയുടെ പഴക്കം ഏകദേശം അറുപത്തയ്യായിരം വർഷങ്ങളത്രേ!) രചിക്കപ്പെട്ടത് ഒന്നിനും വേണ്ടിയായിരിക്കില്ല; ആനന്ദത്തിനു പോലുമായിരിക്കില്ലെന്ന് പറയാൻ തോന്നുന്നു. ഗോമുഖിൽ നിന്നോ, ഗുപ്‍തമായ മഞ്ഞിൻ ശിഖരങ്ങളിൽ നിന്നോ കിനിഞ്ഞുവരുന്ന ഗംഗയെപ്പോലെ സർഗ്ഗാത്മകതയുടെ കിനിവുകൾ എല്ലാതരം ലക്ഷ്യങ്ങളേയും മറികടന്നുകൊണ്ട് അതിന്റെ സാന്നിധ്യമറിയിക്കുകയാണ്. The Mind in the Cave എഴുതിയ ഡേവിഡ് വില്യംസിന്റെ ഊഹാപോഹങ്ങൾ - ഈ ഗുഹാചിത്രങ്ങളുടെ പിന്നിൽ വർത്തിച്ച ചോദനയെപ്പറ്റിയുള്ളത് - ഡോ. രാജശേഖരൻ നായർ പങ്കുവെക്കുന്നുണ്ടെങ്കിലും, അവയത്രയും യുക്തിയുക്തമായി ശരിയാണെന്നു തോന്നുന്നുമിരിക്കെ, ഭാഷാതീതമായ ചില നിറഞ്ഞൊഴുകലുകൾക്കു അക്കാലത്തെ അപൂർവ്വം ചിലർ വശം വദരായി എന്ന് വിചാരിക്കാനാണിഷ്ടം. ബാക്കി അതിനെ ചുറ്റിപ്പറ്റി ഉണ്ടായിവന്നിട്ടുള്ള മന്ത്രികാനുഷ്ഠാനങ്ങളും ഷമനിസത്തിന്റെ ആവിർഭാവവുമെല്ലാം പ്രജ്ഞാവസന്തത്തിന്റെ ലോലപരിമളങ്ങൾ മാത്രം. 

സർഗ്ഗാത്മകത അങ്ങനെയാണ്, ഇന്നും.

                                              *                 *             *

“ആർക്കറിയാം, ആത്മാവിന്റെ അജ്ഞേയമായ ശലഭങ്ങളുടെ മൃദുലമായ ചിറകുതുടിപ്പുകൾ മനസ്സിന്റെ രഹസ്യങ്ങളെ ഒരുനാൾ വെളിപ്പെടുത്തുകയില്ല എന്ന്!” - Ramon Cajal - റമോൺ കഹൾ. മനോഹരമായ ഒരു വാക്യത്തെ അതിമനോഹരമായി പരിഭാഷപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്നു രാജശേഖരൻ നായർ. 

ഒരു ന്യൂറോളജിസ്റ്റിന്റെ, സ്വാഭാവികമായ ഒരു informative വാക്യമല്ല ഇത്; വിസ്മയങ്ങളുടെ കടൽത്തീരത്ത് നിന്ന് കാറ്റുകൊള്ളുന്ന ഒരു ജിജ്ഞാസു; ഐസക് ന്യൂട്ടൻ അവതരിപ്പിച്ച, വെള്ളാരങ്കല്ലുകളും കക്കാത്തോടുകളും കൊണ്ട് കടൽത്തീരത്ത് കളിച്ചു നടക്കുന്ന ബാലകനെപ്പോലെ. ഒരുപക്ഷേ മറ്റെതെങ്കിലുമൊരു സെൻ (ZEN) മൂഹൂർത്തത്തിലായിരുന്നെങ്കിൽ .... ഒരുപക്ഷേ ഒരു കൊവാനിലൂടെ (Koan) കടന്നുപോകാനുള്ള ഭാഗ്യം കഹളിന് സിദ്ധിച്ചിരുന്നുവെങ്കിൽ .... ഏതെങ്കിലും ഒരു നാൻസെൻ വന്ന് അട്ടഹസിക്കുമായിരുന്നു ...THE GOOSE IS OUT…

രഹസ്യങ്ങൾ രഹസ്യങ്ങളായിരിക്കുന്നത്, അവ പ്രാപഞ്ചിക രഹസ്യങ്ങളായിരിക്കുമ്പോൾ വിശേഷിച്ചും, എപ്പോഴാണ്? മിക്കപ്പോഴും നമ്മുടെ പക്ഷത്ത് സംഗതികളെ വായിച്ചെടുക്കാനുള്ള സാക്ഷരത ഇല്ലാതിരിക്കുമ്പോൾ. അല്ലെങ്കിൽ, രഹസ്യങ്ങൾ കുടിയിരിക്കുന്നു എന്ന തോന്നലുളവാക്കുന്ന ആ കലവറയിലേക്ക് കടന്നുചെല്ലാതിരിക്കുമ്പോൾ. പദം വെക്കുന്നതോടെ തെളിഞ്ഞു തെളിഞ്ഞു വരുന്ന നടവഴിയെപ്പോലെയാണ് രഹസ്യങ്ങളും. കടന്നുചെല്ലുന്നതോടെ പതിയെപ്പതിയെ വെളിപ്പെട്ടുവരുന്നവ. അതൊരു Open Secret ആണ്. 'അജ്ഞേയമായ ശലഭങ്ങളുടെ ചിറകുതുടിപ്പുകൾ' തന്നെയാണ് ആത്മാവും അതിന്റെ രഹസ്യങ്ങളും. അവ ഒരിക്കലും രഹസ്യങ്ങളായിരുന്നിട്ടില്ലല്ലോ.

                             *                             *                              *

ഈ ആസ്വാദനത്തെ 'നേതിനേതികളുടെ വിരുന്ന്' എന്ന് വിളിക്കാനുണ്ടായ ഒരുപാട് സാഹചര്യങ്ങൾ ഈ കൃതിയിലുണ്ട്. അതിലൊരെണ്ണം പ്രധാനമായും 503-ാമത് താളിലാണ്. 'ഞാനെന്ന ഭാവം പോയി, അഖിലം ഞാനിതെന്ന ബോധത്തിന്' കാരണം 'സ്വം' എന്നതിന്റെ പരിധികൾ അലിഞ്ഞുപോകുന്നതുകൊണ്ടാണ്' എന്നിങ്ങനെയുള്ള പരാമർശങ്ങളുണ്ട്. സ്വം എന്നതിന്റെ അസ്തിത്വം തന്നെ നിഷേധിക്കപ്പെടുന്നത് വെറും നിഷ്ക്രിയതയല്ല, നിശ്ചയമായും സക്രിയമാണ് എന്നുതന്നെ ഉറപ്പിച്ചു പറയുന്നു. അതിലുമുപരി ഇവയൊന്നും തന്നെ സാമാന്യമായ മതപ്രവർത്തനങ്ങളിൽ അസാധ്യവുമാണ് എന്നും. പിന്നീട് അത് സാധ്യമാവുമ്പോഴത്തെ ഇടതു- വലതു മസ്‌തിഷ്‌ക്ക പ്രവർത്തനരീതികളെപ്പറ്റിയുള്ള വിശദീകരണങ്ങളുമുണ്ട്.

അവിടെയാണ് വീണ്ടും വീണ്ടും നേതി നേതികൾ കടന്നുവരുന്നത്, പറഞ്ഞതൊക്കെയും ഒരുപരിധിയോളം ശരിയെന്നിരിക്കിലും. ഓഷോ 'റിലീജിയസ്‌നെസ്സ്' എന്ന ഒരു പ്രയോഗം നടത്തുന്നുണ്ട്, 'റിലീജിയൻ' എന്നതിന് നേരെ വിപരീതമായിക്കൊണ്ട്. ഒരുപക്ഷേ മനസ്സിലാവാൻ കൂടുതൽ എളുപ്പം എന്ന നിലക്ക് അത്തരമൊരു വാക്ക് കടം കൊണ്ടു എന്നേ ഞാൻ വിചാരിക്കൂ. 'സകല സ്വത്വ ഭാവനകളും ശുദ്ധശൂന്യമായുള്ള ഈ നിർമമത / നിർവ്വാണ അവസ്ഥ' എന്ന് ഡോ. രാജശേഖരൻ നായർ വിവരിക്കുന്ന ഈ തലം പക്ഷേ കേവലം മസ്തിഷ്ക ഖണ്ഡങ്ങൾ ഉളവാക്കുന്നവയാണോ എന്ന് ചോദിച്ചാൽ നേതിനേതിയെന്നു തന്നെ പറയേണ്ടി വരും. തീർച്ചയായും, മസ്തിഷ്ക്കപ്രവർത്തനങ്ങളിലൂടെ മാത്രമേ അവ നിർവ്വഹിക്കപ്പെടുന്നുള്ളൂ. എന്നിട്ടും പക്ഷേ ആ നിർവ്വഹിക്കപ്പെടുന്നവയാകട്ടെ സങ്കീർണ്ണങ്ങളായ നാഡീപ്രവർത്തങ്ങളുടെ സംഭാവനയല്ലതാനും. 

'റിലീജിയസ്‌നെസ്സ്' എത്ര തന്നെ മതവിരുദ്ധമോ / മതാതീതമോ ആണോ, അത്രതന്നെ നാഡീ - മസ്‌തിഷ്‌ക്ക ശ്രുംഖലകളിൽ നിന്നും മുക്തവുമാണ്. 'You are free' എന്നതിന് പകരം 'You are freedom itself' എന്ന് ഓഷോ ഊന്നിപ്പറയുന്നു. സ്വം ബോധത്തിന്റെ അതിരുകൾ മാഞ്ഞുപോവുക എന്നത്, സ്വാതന്ത്ര്യത്തിലൂന്നിയ ഒരു ശേഷിയുടെ വീണ്ടെടുപ്പായി മാറുകയാണ്. ശാരീരികമോ മാനസികമോ ആയ വാസനകളെ അടിസ്ഥാനമാക്കിക്കൊണ്ടുള്ള അതിർത്തിനിശ്ചയങ്ങൾക്കു പകരം, പ്രയോഗികതൾക്കനുസരിച്ച് മാത്രം കൃത്യമായ അതിർത്തികൾ നിശ്ചയിക്കാനും, അല്ലാത്തപ്പോഴൊക്കെയും പരിധിയില്ലായ്‌കകളിൽ വിശ്രാന്തികൊള്ളാനുമുള്ള സിദ്ധിവിശേഷം. 

'ആത്മീയതയുടെ മസ്തിഷ്കഭാഗങ്ങൾ' എന്ന ശീർഷകത്തിൽ അടയാളപ്പെടുത്തിയിട്ടുള്ള ചിത്രം (page 504), ഗൂഗിൾ മാപ് പോലെ പ്രയോജനകരമാകാം. എന്നാൽ ഗൂഗിൾ മാപിൽ 'യാത്ര' എന്ന പ്രതിഭാസം സംഭവിക്കുന്നില്ല എന്നതുപോലെ മസ്തിഷ്കഭാഗങ്ങളിൽ കുടികൊള്ളുന്നതല്ല ആത്മീയത എന്ന് ഓർക്കേണ്ടതുണ്ട്, വീണ്ടും വീണ്ടും. ഗൂഗിൾ മാപ് മുന്നിൽ വെച്ചുകൊണ്ട് ആ വഴികളിലൂടെ യാത്ര ചെയ്യുന്നവർക്ക് പോലും 'യാത്ര' എന്ന അനുഭവം എത്രയോ വിരളമായാണ് സംഭവിക്കുന്നത്! അതേക്കാൾ വിരളമത്രേ 'മസ്തിഷ്ക്കഭാഗങ്ങളെ' തൊട്ടുനില്ക്കുമ്പോഴും അസ്തിത്വമെന്നത് സ്വാതന്ത്ര്യമെന്നറിയാനുള്ള ത്രാണി. 

നമ്മുടെ ശരീരമസ്തിഷ്ക്കഭാഗങ്ങളൊക്കെയും പ്രസാരിണികളും സ്വീകരിണികളുമാണോ? അതോ നമ്മുടെ ശരീരമസ്തിഷ്ക്കങ്ങളുടെ അതിർത്തികൾ അവയുടെത്തന്നെ ജ്ഞാനപരിധികളിൽ ഒതുങ്ങാത്തവയോ?

ഡോ. രാജശേഖരൻ നായർ മസ്തിഷ്‌കത്തിന്റെ മായാപ്രപഞ്ചത്തെ കുറേശ്ശെയെങ്കിലും വെളിപ്പെടുത്താൻ ശ്രമിക്കുമ്പോൾ, വ്യക്തിപരമായി ഉണ്ടാവുന്ന തോന്നൽ ഇതാണ്: മസ്തിഷ്ക്കത്തെ മുഴുവനായും അറിഞ്ഞുവരുമ്പോൾ അതിന് ഈ പ്രപഞ്ചത്തോളം വിസ്തൃതിയും ആഴവുമുണ്ടാവും. അവസാനം അത് ഈ പ്രപഞ്ചം തന്നെയെന്ന് ഉപസംഹരിക്കേണ്ടിയും വരും. 

                    *                              *                               *

“ഈ ഞാൻ, അല്ലെങ്കിൽ നിങ്ങൾ എന്ന സത്യം, സത്യമാകുന്നത്, അനുഭവിക്കുന്നതും അനുഭവിച്ചതുമായ സംഖ്യാതീതമായ ഉത്തേജനങ്ങളും അനുഭൂതികളും ഓർമ്മകളും കൊണ്ടാണ്. അവയൊക്കെ തേഞ്ഞുമാഞ്ഞു പോകുന്നവ. അവസാന ഗണത്തിൽ ഈ ഞാൻ / ഈ നിങ്ങൾ ഈ നിമിഷത്തിൽ സത്യമാണ്. അത് സനാതനമായ സത്യവുമാണ് ഓർമ്മകളെന്ന മഹാപ്രജ്ഞയിൽ.” page 24)

ഞാൻ എന്നത് പടം പൊഴിക്കുമ്പോൾ 'അഖിലം ഞാൻ' എന്നതിലേക്കും ആത്മാവ് എന്നത് ചിറകനക്കുമ്പോൾ പരമാത്മാവിലേക്കും നിഴലാട്ടം നടത്തുന്നു. ഭാവവും അഭാവവും മാറിമറിഞ്ഞു വരുന്ന ഈ 'gestalt game' - ൽ, കരണവും ഉപകരണവുമെല്ലാം ഒരേപോലെ പ്രസക്തവും അപ്രസക്തവുമെന്നല്ലാതെ എന്തുപറയാൻ!

ഈ കൃതിയുടെ സവിശേഷ സൗന്ദര്യമെന്തെന്നാൽ, ഇതേപ്പറ്റി തൃപ്‌തി തരുവോളം എന്തെങ്കിലും എഴുതുകയാണെങ്കിൽ, അതിന് ഈ കൃതിയുടെ അത്രതന്നെ വലിപ്പമുണ്ടാകും എന്നതാണ്; അവസാനം അത് ഇതേ കൃതിതന്നെയായി ഭവിക്കും! ഒരു രചനയുടെ സർഗാത്മക സൗന്ദര്യം എന്ന് പറയുന്നത് അതിൽ സമ്മർപ്പിതമായിരിക്കുന്ന ബോധസാന്ദ്രതയാണ് - aesthetical totality. തട്ടുപൊളിപ്പൻമാരുടെ 'സാഹിത്യമണ്ഡലത്തിൽ' അവരെ സംബന്ധിച്ച് എന്നും അസൂയാവഹമായ ഒരുകല്ലുകടിയായി നില്ക്കുമെങ്കിലും, മലയാളഭാഷയെ  സംബന്ധിച്ച് എന്നന്നേക്കുമായുള്ള വജ്രത്തിളക്കമാണ് ഈ ഗ്രന്ഥം. 

സ്നേഹപൂർവ്വം ആവർത്തിക്കട്ടെ : ഞാൻ എന്ന അഭാവത്തെപ്പറ്റിയാണ് (the non- existent I) 'ഞാൻ എന്ന ഭാവം' മുഴുവനും. ഒരുപക്ഷേ ജിദ്ദു കൃഷ്ണമൂർത്തിയുടെ ഗഹനമായ ഒരോർമ്മപ്പെടുത്തലായിരിക്കും ഈ മനോഹരഗ്രന്ഥത്തിന്റെ ക്യാപ്ഷൻ ആയി വർത്തിക്കുക : 

“You are not the reader; You are the book.“

                                            

               

Book theft stories, or My bosom hides a thief

It is said that bookshops in Iraq leave their books out all night because, according to them, ‘readers do not steal and thieves do not read.’ Is it really so? Such a saying must have emerged out of a general ‘sacred feeling’ towards books. There could be hundreds of exceptions around book thefts (including recent news: a burglar in Italy put his stealing on hold when he found a book on mythology, and was caught while reading it).1 But still we would love to believe so.

From the burning of huge libraries like the one in Alexandria (Egypt) and in Nalanda (India), history has in many instances been ruthlessly cruel with books. In recent history, during World War II, the Nazi lootings of European libraries (as well as art galleries) were equally disgraceful. But at the same time, people’s fight against the looters, and for the preservation of their libraries, was heart-touching too. The Book Thieves by Anders Rydell describes the unforgettable effort, in that war, to preserve books. And in Markus Zusak’s novel The Book Thief there is a wonderful episode about these Nazi lootings and book burnings.

Books are treated as something noble, and… in India, if we accidentally step on a book, we immediately apologize by touching it, as if we were apologizing to a person by touching their feet. We don’t do this only with books, by the way; any tool we are working with is supposed to be treated respectfully, and should we inadvertently drop or mistreat it, we would apologize to it. These are reflections of a sense of religiousness. Nowadays, however, most such gestures are done merely out of superstition, or just out of habit and not from a sense of respect.

Discarding books, though, is still considered sacrilegious. Perhaps because of that, burning a book became one of the strongest ways to try to control a populace. The German poet Heinrich Heine asserts that ‘Wherever books are burned, in the end people will be burned too.’

The Iraqi proverb ‘Readers do not steal and thieves do not read’ could be wrong, because there could be readers who do steal books, and there could be thieves who would love to read a few books. Are these bibliokleptomaniacs exceptions?

No – book theft is not an exception at all. It is as old as books. Sometimes there are good reasons for stealing a book. Sometimes we would like to possess a book, the same way we would like to possess our lover.

I heard that in the Middle Ages, when books were still written by hand, to steal a book was considered one of the most selfish forms of theft. It’s funny that in that period, curses were used as a weapon to prevent book thefts. One of them was: so inscribed in the front of the book – that whoever stole it would find they were holding a snake in their hands instead of a book. With illness, or blindness, or eternal damnation as a consequence! 2

The most infamous book thieves emerged not from the criminal fringes, but from the elite and respected class of society. One of these famous thieves was a Bavarian theologian, Aloys Picher. In 1871, he was caught with a huge theft of 4000 volumes from a library. 3

Even now, another kind of book theft is happening online. Many sites are providing books for free download, breaking all copyright rules. Sometimes as a protest or revenge, on the basis of some ideology or other. (To be frank, I have enjoyed this kind of theft sometimes, too…)

My first book theft – or at least an attempt

I was not a successful or infamous book thief, but I have made a stab at it. I have even tried to get it done by others… I have a feeling that any book lover must have encountered a tempting moment to steal a book. Of course there can sometimes be a ‘good reason’ (as an excuse…) I don’t know whether Osho ever stole a book, but he once said, “Let them steal,” when he was told that his books were being stolen from our exhibition stalls at a book fair in Russia. 4

Thirty years ago, in 1992 or ‘93, when my reading choices were taking a specific turn, towards science and spirituality, like many of my friends I took out a membership in the nearby Town Hall Library in Thrissur, Kerala. It was a huge place with thousands of books. I never really explored it in depth – I just used to pick up one or two books from the ‘new arrivals’ rack in the lobby. But after some months, I came to know that many people were stealing books from there. One of my friends proved it to be true, by getting me a few of the stolen books. And he gave me a good discounted price…

I was never happy with borrowed books. However old, battered or second-hand a book might be, it had to be ‘my own’. I don’t know if this has to do with ego or possessiveness. But then, Where is the money to buy ‘my’ books? Slowly slowly, the temptation to steal a book now and then started brooding in my ‘devil’s workshop’.

The next time I visited the library, I studied the set-up with the different library halls, the different rooms for different categories of books, how the books were issued, how people were moving around generally, whether proper checking was happening or not, etc. One thing I noticed was that whoever came down from the first floor with books was not being rechecked. This was because the books from the first floor were issued from the desk on the first floor, whilst the books taken from the shelves on the ground floor were checked at another counter.

I then thought, What if I took two books from a shelf on the ground floor, and before leaving went up to the first floor as if I was looking for some more books there? In case I was, then, on my way out, stopped at the counter on the ground floor I could just say, ‘I only went upstairs looking for some other titles there also.’

If I was then able to leave the building without being noticed, as if I had already checked out the books with the first floor counter, then the books were mine. OMG! So easy! Why didn’t I think of it before? I would have a big collection of books by now!

I went to the philosophy section and from the topmost rack I randomly took a book, as if it was the book I was looking for. The first theft of my life was approaching! I thought my heartbeat could be heard even by the man sitting at the counter. I suddenly perspired, although it was not that hot at all. I felt as if all the books in the library had become alert about my plans and had started releasing a particular odour. What type of smell was it? Does damp silence smell like that? Do books react like insects or plants? Oh! I suddenly felt so tired. Although no one was in the room, I pretended I was searching for a particular book. Then finally I found it, there it was, wow! I grabbed a book, any book, from the rack.

While climbing the steps to the first floor, I felt as if I was going to collapse. The corridor was suffocating. Somehow I sat on a bench and opened the books. Though my physical condition was awful, I was conscious that, from the outside, I looked like a normal and mature book reader.

After a long sigh, I looked into the first book: A Search in Secret India by Paul Brunton. I
turned a few pages but was unable to read. The title and the name of the author were unfamiliar to me. In those days I was not at all familiar with names like Ramana Maharshi and all those people. And I didn’t know who this Paul Brunton was. All I knew was that what I was doing was not good. I wouldn’t have bothered whether it was right or wrong, but I was sure it was not good. All the ancient-looking pale yellow pages of the book whispered in a dampened voice: This is the only secret: Don’t steal books!

The second book was Will to Power by Nietzsche. I closed it immediately. Though I hadn’t read anything by Nietzsche, the name was familiar to me. But I was not in the mood to read it. No will to read. I got up and walked downstairs. I felt that a huge dark shadow had fallen upon my face. Somehow I staggered across the lobby and left. Ah! No one noticed me.

I started complaining to myself about how irresponsible the library staff was. How many people must have stolen books like this? Thousands of books must have been lost. Is this how a library is meant to be run? If I was in their place, I would make sure that no book could be stolen! I would have taught them a good lesson!

But before leaving the library compound, I heard a very feeble voice within, feeble but penetrating like needles, saying, Not good, not good. Yeah, it’s not good what I did to the books! That’s all. No logic is working for or against. But it is so. Not good. Not good at all. My goodness, what’s this goodness? I decided to go back and put the books back on the racks.

That’s when the real problem arose. How could I go back with two books that had not been checked out? Should they question me, I would be caught for sure. So many images of being caught and being questioned in front of hundreds of people flashed up in my mind. Would they believe me if I said that I took these books out by mistake and that I was now returning them? Or would they declare me as the permanent and terrible Book Thief of that library?

I climbed up the stairs like a drunkard, head hanging, unable to pretend I was one of the many library visitors. I was now moving like a thief, walking like a culprit. No, not a culprit – I corrected myself – I was someone who had not ‘behaved well’ with the books. I couldn’t remember from which racks the books has been taken. I didn’t even have the strength to raise my hand to the upper racks. I made sure nobody was in the room. Still my hands trembled. Somehow, I pushed the books into a small gap I found. My energy was draining away, even while I was exiting the building with empty hands.

Coming out of the compound, I looked back at the Town Hall building. It looked the same as before; people were coming and going, roaming around; there were books in their hands, I noticed. “They are not stolen books,” I told myself, “books can’t be stolen.”

Years later, I bought The Search in Secret India. Ramana Maharshi and Paul Brunton became familiar names in my collection. I also got Nietzsche’s Will to Power, but I haven’t read that one yet.

The book that ‘fell’ into the gap

After I moved up north to the Mumbai area in 1998, I was very curious to finally see the ‘pavement book stalls’ in town. I had heard that in Mumbai you could get any book, and at a cheaper price, on the streets! But the place I had found to live was quite far: 200km from Mumbai city!

The following day I took a bus to visit the city. Somewhere in the middle of town, the bus conductor said to me, ‘This is Mumbai!’ I got off and the first thing I saw was a signboard which said in red letters: SECOND HAND BOOKSHOP. It was on a busy street, just opposite the bus stop. I rushed through the traffic straight to the shop.

It was a godown rather than a shop, but was perfectly well stacked. The gaps between the shelves were just wide enough for a lean person to get through, and there wasn’t enough light to read the titles or details of the books. But, somehow, I loved the place. The dust and dampness of the books didn’t suffocate me. Rather, the ancient fragrance of the books took me into an ethereal mood. How true is Carl Sagan’s ‘Books break the shackles of time.’ Billions and billions of ‘funny dark squiggles’ are whispering silently on billions of pages.

I picked up quite a few books and read the titles, but hadn’t heard about any of them nor did I recognise the authors. Most of the books were English literature. And there were many books on social subjects, science and all. As everything was unfamiliar, naturally I thought they must be very important books. How easily does the mind read strangeness as importance!

In those days, even in a small magazine stall, my eyes would always be searching to see if there were any books by Osho. Unfortunately I couldn’t find any Osho titles there. After spending hours in the godown, just before I came out, I saw a big old hardbound book on the Bhagavad Gita by Nataraja Guru. I had heard the background story of how that book came to be written. I really wanted to buy that one, but there was not enough money in my pockets…

What if somebody picked it up and bought it before the next visit when I had enough money? And who knew when that might be? Maybe after many months? How could I ask the shop owner to keep it for me?

So I dropped the book into a gap between the wall and the shelf. If any staff member finds and sells it, well, OK. Otherwise, let it stay there until my next visit. This, my first city visit, ended with a quick browse of a few more ‘pavement book stalls’ around the area.

Most nights I would feel sad about the book that had ‘fallen’ behind the shelf. They must have found it by now and it must have been bought by someone. Otherwise, this great book will be suffering from negligence in that dust and darkness! I had behaved cunningly with that book! I mulled over the notion that I should have indeed talked to the shop owner and asked him to keep it for me. But now, what to do?

After a couple of months, my boss had to do some shopping in the city. When I asked him about that location, he said he knew the area: ‘It’s Kalbadevi Street near Metro Junction.’ I asked him to go to that bookshop and, just near the main door, look into the gap between the wall and the bookshelf, pick up the book and please buy it for me. As he was not a man of books nor of any such interests, he didn’t ask for details of the book. He said OK, and off he went.

I wasn’t sure the book would still be hiding there. And what if my boss bought another book which by chance had fallen into that same gap? Do books fall like that? Will he be bringing me the same book? Or another one? The probabilities were that anything could happen. ‘The laws of probability, so true in general, so fallacious in particular,’ said Edward Gibbon.

But to my joy and delight, my boss went to the bookshop, put his hand into the gap behind the shelf at the entrance, found the book and bought it. It was the same Gita. How strange and intriguing is the ‘world line’ of a book!

Nataraja Guru’s Gita is still with me. It’s a very scholarly type of book. But I love it.

My dearest book thieves

A few years later, while working on a construction project (this time I had shifted my stay to within city limits; I was just 40km away from Mumbai) so was often close to Kalbadevi Street. I became friendly with many of the ‘pavement bookshops’ in Mumbai, including the above-mentioned Second Hand Bookshop. In those days, I was seriously collecting all the books Osho had mentioned in Books I Have Loved. (Total craziness, but I managed to collect almost all of them, in print or as e-books!)

Around then The Times Of India published an interview with the owner of that bookshop. He mentioned the golden old days of serious readers and book lovers who were frequent visitors to his shop. He remembered that whenever Osho happened to be in Mumbai, he used to visit his bookshop, always enquiring for particular books.

The shop owner remembered that one day Osho told him jokingly that he was supposed to give him the books for free as he was living the life of a sannyasin. The shop owner’s reply was, “You may be a sannyasin, you people don’t need money. But I am a samsari, a householder, and I need the money.”

After reading that interview, I asked the shop owner to tell me more about Osho’s visits. It turns out he was happy and proud that he had given that befitting reply to Osho! He also recalled that Osho always asked for very rare and particular titles in all kinds of subjects.

From that day on, two staff members at the shop became my friends. I used to ask them about rare titles, especially those which are mentioned in Books I Have Loved. One day I got a call from them, early in the morning, to get to the shop as quickly as possible so that they could give me one of the titles I was searching for. I got there at 7.30 and they gave me The Tantric Way by Madhu Khanna and Ajit Mukherjee. To my surprise, they revealed the truth, which was: They had stolen this book from their own shop, and I had to come so early so that the owner wouldn’t know. Otherwise he might have kept it for himself, or looked for a ‘big deal’ with someone else who was also looking for it.

They stole books from their own shop a few more
times for me. I always had to get to the shop first thing in the morning! They gave me one or two darshan diaries. They had stolen Yantra by Madhu Khanna, and Hindu America by Chaman Lal. These were all titles which were not available on the market. I never understood what their benefit in doing these thefts was, because they were charging me a minimum price. They could have asked me for a larger amount – I would have been ready to pay more.

Sometimes I thought that maybe they were also in search of the titles I had asked for. I don’t think they were book readers, but they were knowledgeable, and familiar with the main writers and books. Whenever we met on the street, they would say things like, ‘Mirdad is on the way, don’t worry.’ Or, ‘Martin Heidegger is coming next week.’

They were my dearest book thieves.

Meri bukal de vich chorni

Now, back to me, I would like to say: ‘Meri bukal de vich chorni’– ‘My bosom hides a thief’ – it’s a line from a Sufi song composed by a poet and fakir, Baba Bulleh Shah.

But Bulleh Shah’s thief is not just a book thief. He is a higher dimensional thief. Not stealing books, but stealing the content. Not stealing the music, but stealing the silence. Not stealing the flowers, but stealing the fragrance.

‘My bosom hides a thief.’

Even if everything is available, one loves to steal. It’s a habit.

And the mischievous Master always tempts us to steal him.

Now what to steal?

No-mind?

Emptiness?

Or is it that the thief has to steal himself?

                                                      

Thanks to PUNYA  

Book theft stories, or My bosom hides a thief

Notes

1. Suspected burglar caught after sitting down with book (bbc.co.uk)
2. 9 Curses for Book Thieves from the Middle Ages and Later (bulbapp.io)
3. Aloys Pichler stole 4000 volumes from the St. Petersburg library and was sent to Siberia (wikipedia.org)
4. Quoted from Osho, The Great Pilgrimage: From Here to Here, Ch 12, Q 1
   I have informed my people, “Don’t pay any attention – let them steal. At least those books will reach to millions of people, and if you catch somebody red-handed, just tell him, `I’m not against stealing; what can you do if you don’t have any money? Just keep one thing in mind: when you have read it, pass it on. That is the price.'”
   And as reported in the interview with Lani: Osho’s World Ambassador

Featured image by Luke Tanis on Unsplash